ฝั่งธนฯ โฉมหน้าใหม่ในเงาของเมืองเก่า

ย้อนกลับไป เมื่อไม่กี่ปีก่อน เมื่อพูดถึงฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาอย่างย่าน “ฝั่งธนฯ” ทัศนคติของหลายคน ที่คุ้นเคยกับฝั่งพระนครอาจมองว่า เป็นย่านที่อยู่ไกลทั้งในด้านการเดินทาง และการใช้ชีวิตประจำวัน หากแต่เมื่อไม่กี่ปีมานี้ ย่านที่เคยไกล ก็กลายเป็นใกล้ด้วยรถไฟฟ้าส่วนต่อขยาย ที่ทำให้การเดินทางสู่อีกฝั่งของแม่น้ำ ใช้เวลาน้อยลงกว่าที่เคย นั่นจึงอาจเป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้บริเวณนี้ เริ่มมีสีสันมากขึ้นเรื่อยๆ และเป็นสีสันที่ซ้อนทับกับความรุ่งเรืองย่านนี้ในอดีตที่ยังคงทิ้งไว้ซึ่งร่องรอยมาจนถึงปัจจุบัน การนัดเจอกันช่วงสุดสัปดาห์ในละแวกนั้น เริ่มกลายเป็นกิจกรรมที่ได้ยินบ่อยขึ้นจากคนรอบตัว หลายคนติดใจร้านอาหารวิวสวยติดริมแม่น้ำเจ้าพระยา บางคนเน้นเข้าวัดเพื่อไหว้พระทำบุญเพราะเป็นย่านที่มีวัดเก่าตั้งอยู่หลายแห่ง ยังไม่นับอีเวนท์อย่างคอนเสิร์ตของศิลปินแนวอินดี้จากเมืองนอกหรืองานนิทรรศการศิลปะที่จูงใจให้มาใช้เวลาว่างในย่านนี้

หากรถไฟฟ้าคือตัวนำความคึกคักกลับมาสู่ ฝั่งธน อีกครั้งในปัจจุบัน สิ่งที่นำเรื่องเดียวกันมาสู่ย่านนี้ในอดีตเห็นจะไม่พ้นสายน้ำ ไม่ว่าจะเป็นแม่น้ำเจ้าพระยา เส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงคนทั้งสองฟากฝั่ง หรือคลองสาขาอีกนับสิบที่สร้างชุมชนขึ้นตลอดเส้นทางที่คลองลัดเลาะไป สายน้ำสำหรับคนธนบุรียุคเก่าจึงเป็นทั้งเส้นทางการสัญจรที่สำคัญ เป็นทั้งสิ่งที่เชื่อมร้อยชีวิตและความคิดของผู้คนเข้าด้วยกัน โดยภาพความรุ่งเรืองเขตกรุงธนในอดีตยังคงสืบทอดมาถึงทุกวันนี้โดยเห็นได้จากชุมชนหลายแห่งที่ยังมีชีวิตชีวา หนึ่งในนั้นคือชุมชนคลองบางหลวง หรือที่มีชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า คลองบางกอกใหญ่

หนังสือเรื่อง เด็กคลองบางหลวง ของขุนวิจิตรมาตราพาเราย้อนรอยกลับไปเห็นอดีตที่รุ่งเรืองของย่านนี้ ด้วยการบรรยายบรรยากาศสองฝั่งคลองที่มีทั้งเรือนของผู้มีบทบาทในบ้านเมือง นักคิด และนักธุรกิจที่มีชีวิตอยู่ในช่วงศตวรรษที่แล้ว ทั้งยังเป็นต้นกำเนิดของ ‘หมากสำเร็จ’ สมุนไพรอัดเม็ดที่มีผู้คิดค้นขึ้นทดแทนหมากของจริงและออกวางขายในยุคที่จอมพล ป.พิบูลสงคราม ออกกฎห้ามประชาชนกินหมาก ทุกวันนี้แม้รายละเอียดเหล่านี้จะเลือนหายและเปลี่ยนแปลงไป แต่กาลเวลาก็ทำให้ชุมชนบริเวณซอยจรัญสนิทวงศ์ 3 แห่งนี้กลับมาน่าสนใจอีกครั้ง หลังจากที่มีผู้ปรับปรุงบ้านเก่าของตระกูลช่างทองที่อาศัยอยู่ที่นั่นมาหลายชั่วคนให้เป็น ‘บ้านศิลปิน’ สถานที่แสดงงานศิลปะและรวมตัวกันของกลุ่มศิลปิน ซึ่งเปิดให้เยี่ยมชมและจัดกิจกรรมเป็นระยะ ห้อมล้อมด้วยบรรยากาศที่สงบแต่ไม่เงียบเหงาของชุมชนคลองบางหลวง

ความเป็นศูนย์รวมของความคิดสร้างสรรค์และสุนทรีย์ในการใช้ชีวิตของฝั่งธนไม่ได้มีเพียงแต่ชุมชนแห่งนี้เท่านั้น เพราะย่านนี้ยังเป็นที่ตั้งของ The Jam Factory คอมมูนิตี้ใหม่ไม่ไกลจากแถววงเวียนใหญ่นัก The Jam Factory เป็นแหล่งรวมตัวที่ไม่ใช่เฉพาะแต่สำหรับคนที่อยู่ในละแวกนี้ แต่ยังเป็นที่ที่คนจากย่านอื่นๆ ในกรุงเทพฯ เต็มใจที่ที่จะเดินทางมาถึงที่นี่เพื่อเติมพลังความคิดและเพิ่มสีสันสนุกๆ ให้กับชีวิต จากร้านหนังสือ ร้านอาหาร ร้านกาแฟ งานศิลปะที่จัดแสดง และกิจกรรมไอเดียสร้างสรรค์ที่จัดขึ้นแทบไม่เว้นสัปดาห์

แม้จะต่างรูปแบบกัน แต่การเกิดขึ้นของสถานที่เหล่านี้ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาเป็นดัชนีอย่างหนึ่งที่บอกว่า ย่านเมืองธนบุรีกำลังจะทวีความสำคัญเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ยังไม่นับโครงการในอนาคตที่เตรียมผุดขึ้นในระยะอันใกล้ อย่าง Iconsiam ห้างสรรพสินค้าขนาดใหญ่ริมแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็นการร่วมทุนกันระหว่างยักษ์ใหญ่ในวงการนี้ของไทยและทาคาชิมาย่า ห้างสรรพสินค้าเก่าแก่ของญี่ปุ่น หรือโครงการที่เกิดขึ้นแล้วและเป็นสีสันของย่านนี้อย่าง Senafest คอมมูนิตี้มอลล์ที่ตอบสนองความต้องการของคนย่านฝั่งธน และคอนโดโครงการใหม่อย่าง Ideo Sathorn-Tha Phra ที่เป็นประตูเชื่อมระหว่างความเป็นเมืองใหม่และความเป็นเมืองเก่า ด้วยพิกัดที่เกือบจะติดกับรถไฟฟ้าสถานีโพธิ์นิมิตรและใกล้กับชุมชนเก่าแก่อย่างชุมชนตลาดพลูในระยะเดินถึง ซึ่งร่องรอยความเจริญในอดีตยังมีให้เห็นในรูปของร้านอาหารเล็กๆ หลายร้านที่สืบทอดความอร่อยต่อเนื่องกันมาหลายชั่วรุ่น นอกจากนี้ การเกิดขึ้นของคอนโดโครงการใหม่ๆ ยังเป็นภาพสะท้อนถึงความหมายของการขยายเมืองในปัจจุบัน จากอดีตที่ทุกอย่างขยายไปในแนวราบ แต่ทุกวันนี้หลายอย่างปรับเปลี่ยนไปเป็นแนวสูงมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นที่พักอาศัยหรือสถานที่ทำงาน

ด้วยความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องเหล่านี้อาจทำให้ถึงเวลาแล้วที่จะบอกว่า ไลฟ์สไตล์และความสนใจของคนยุคปัจจุบันกำลังจะเป็นตัวกำหนดนิยามใหม่ของความเจริญรุ่งเรืองของฝั่งธนบุรีใน พ.ศ. นี้

Photography by  Sharp Jaruwat P.