ทัวร์เขตปลอดสงครามเกาหลี DMZ ผ่านภาพประกอบฝีมือ ‘คริสตอฟ นีมานน์’

“ห้ามถ่ายรูป”

คือกฏเหล็กและคำเตือน ที่เจ้าหน้าที่ตลอดจนไกด์ทัวร์มักจะคอยย้ำนักท่องเที่ยวที่มาทัวร์ DMZ อยู่บ่อยๆ แต่ถึงอย่างนั้น พื้นที่ล่อแหลมแห่งนี้ก็ยังพอมีจุดผ่อนปรนให้นักท่องเที่ยวได้เก็บรูปกลับบ้านได้บ้าง แต่ก็คงไม่เพียงพอที่จะบอกเล่าเรื่องราวที่ตาเห็นได้หมด โดยเฉพาะเขตแดนต้องห้ามที่เกี่ยวข้องกับการทหาร การ “ห้ามถ่ายภาพ” จึงเป็นที่มาของโปรเจ็คบทความสารคดีท่องเที่ยวสุดสร้างสรรค์ที่ถ่ายทอดผ่านภาพประกอบมีชั้นเชิงอย่าง MY TRIP TO THE DMZ ใน The New York Times Magazine ที่เพิ่งออนไลน์ในเว็บไซต์ไปไม่นานมานี้ และทำให้หลายคนอยากรู้จักแหล่งท่องเที่ยวนี้มากขึ้นไปอีก ซึ่งเจ้าของเส้นสายลายเส้นผลงานนี้คงเป็นใครอื่นไปไม่ได้นอกจาก Christoph Niemann นักวาดภาพประกอบชื่อดัง ที่เคยฝากผลงานเท่ๆ บนปกนิตยสาร The New Yorker เอาไว้มากมายนั่นเอง

The Korean Demilitarized Zone isn’t just a tinderbox for international conflict — it’s also a tourist attraction.

คำโปรยก่อนเข้าบทความที่สั้นแต่เห็นภาพนี้ บ่งบอกสภาพบรรยากาศของหนึ่งในสถานที่ท่องเที่ยวที่มีความเปราะบางทางการเมืองมากที่สุดของโลกแห่งนี้ได้เป็นอย่างดี

The Korean Demilitarized Zone (한반도 비무장지대) หรือ DMZ ก็คือเขตปลอดทหารและการสู้รบระหว่างเกาหลีเหนือและเกาหลีใต้ที่เกิดจากข้อตกลงร่วมกันระหว่างเกาหลีเหนือ จีน และอเมริกา ในปี 1953 เขตแดนนี้มีความยาวถึง 250 กม. และมีความกว้าง 4 กิโลเมตร ตลอดแนวเขตแดน จุดท่องเที่ยวสำคัญจุดหนึ่งของเขตแดนนี้ก็คือบริเวณชายแดนที่ห่างจากกรุงโซลราว 1 ชม. ซึ่งบริเวณนี้แบ่งเขตดินแดนออกเป็น 2 ฝั่งที่ถูกเรียกว่า Daeseong-dong (แปลว่า Freedom Village หรือ หมู่บ้านแห่งเสรีภาพ) ที่ตั้งอยู่ฝั่งเกาหลีใต้ และ Gijeong-dong (แปลว่า Peace Village หรือ หมู่บ้านแห่งสันติภาพ) ที่ตั้งอยู่ฝั่งเกาหลีเหนือ แล้วบริเวณนี้แหละก็มีสะพานที่เรียกว่า The Bridge of No Return (돌아올 수 없는 다리) ที่อยู่ในเขต Joint Security Area (J.S.A) ซึ่งว่ากันว่านี่เป็นเพียงจุดเชื่อมต่อเดียวของเกาหลีเหนือและเกาหลีใต้ที่ใช้เดินทางอย่างเป็นทางการเพื่อการเจรจาต่างๆ ตลอดจนการส่งผู้ร้ายข้ามแดน

MY TRIP TO THE DMZ : A 360-DEGREE SKETCHBOOK เป็นสารคดีภาพประกอบ 6 บท เล่าเรื่องด้วยภาพที่ใช้สีขาว-ดำ-แดง สื่อสารออกมาได้อย่างมีอารมณ์ นำเสนอผ่านเทคนิค 360 องศา (ที่ดูผ่านอุปกรณ์ Virtual reality (VR) Headset ได้ด้วย) บวกไดอะรี่เสียงที่เล่าบันทึกการเดินทางแต่ละบทแบบสั้นๆ แต่ใส่เกร็ดประวัติศาสตร์ตลอดจนข้อมูลปัจจุบันลงได้อย่างน่าสนใจ ตั้งแต่เหตุการณ์ Ax-Murder Incident ในปี 1976 ที่อนุสรณ์สถานอยู่ไม่ไกลจาก The Bridge of No Return นัก, ชีวิตชาวนาฝั่งเกาหลีใต้บริเวณบริเวณโซน DMZ ที่โซนต้องห้ามนี้กลับกลายเป็นว่าเป็นโซนที่อุดมสมบูรณ์ มีสัตว์หายากอาศัยอยู่มากมายเนื่องจากไร้การรบกวน, การสร้างเสาธงสูงกว่า 160 เมตรของเกาหลีเหนือที่กลายเป็นเสาธงสูงอันดับ 4 ของโลก เพื่อข่มเสาธงเกาหลีใต้ที่สร้างอยู่ฝั่งตรงข้ามสูงกว่า 100 เมตร, มาจนถึงเหตุการณ์ปัจจุบันอย่างการขอเซลฟี่กับทหารน่าเกรงขามในเขต DMZ, แล้วก็หนึ่งในไฮไลท์ของทัวร์อย่างอุโมงใต้ดินลอดเขต DMZ อยู่ลึกลงไปถึง 240 ฟุต ที่ทางเกาหลีเหนือแอบขุดบริเวณชายแดนไว้หลายจุดแต่ก็ไม่ยอมรับ, รวมไปถึงเหตุการณ์ตกรถทัวร์เพราะเจ้าของเรื่องมัวแต่นั่งสเก็ตช์ภาพถ่ายทอดความทรงจำให้สดและไวที่สุด

Christoph Niemann เป็นศิลปินและนักวาดภาพประกอบชื่อดังที่มีผลงานเด่นเป็นที่จดจำก็คือการวาดภาพให้กับปก The New Yorker หรือแม้กระทั่ง The New York Times Magazine งานศิลปะที่มีเสน่ห์และเอกลักษณ์เฉพาะตัวของเขาทำให้ในปี 2010 เขาได้รับการบรรจุชื่ออยู่ใน Hall of Fame ของ Art Directors Club องค์กรด้านศิลปะที่โด่งดังและได้รับการเชื่อถืออันดับต้นๆ ของโลก ไม่เพียงแต่ภาพประกอบสองมิติเท่านั้น Christoph Niemann ยังเป็นศิลปินที่ไม่หยุดพัฒนาไอเดียและเขาก็เป็นนักวาดภาพประกอบคนแรกที่ทำปกนิตสารเคลื่อนไหวได้ The First Augmented Reality Cover ให้กับ The New Yorker ซึ่งผลงานนี้ดังเปรี้ยงและสร้างความสนใจไปทั่วโลก แล้วก็ยังมีงานสร้างสรรค์ของเขาอีกมากมายที่สร้างขึ้น รวมไปถึงซีรีย์สารคดีล่าสุดของ NETFLIX อย่าง Abstract: The Art of Design ซึ่ง Christoph Niemann เป็นหนึ่งในศิลปินสำคัญที่ปรากฏอยู่ในสารคดีซีรี่ชุดนี้ที่เพิ่งจะออกอากาศในเดือนกุมภาพพันธ์ 2017 นี้ด้วย

Christoph Niemann เกิดในปี 1970 ที่เมือง Waiblingen ในเยอรมันตะวันตก (สมัยที่ยังมีการแบ่งเขตแดนอยู่) จบการศึกษาจาก State Academy of Fine Arts in Stuttgart หลังจากเรียนจบเขาก็ย้ายไปอยู่นิวยอร์กในปี 1997 ก่อนที่ปี 2008 จะย้ายกลับมาปักหลักอยู่ที่เยอรมันจนถึงปัจจุบัน สำหรับสารคดีท่องเที่ยวแบบภาพประกอบ MY TRIP TO THE DMZ : A 360-DEGREE SKETCHBOOK นี้ Christoph Niemann บอกว่าเป็นไดอะรี่ภาพเขียนที่ผุดไอเดียขึ้นเมื่อฤดูใบไม้ร่วงของปี 2016 คราวที่เขาถูกเชิญให้ไปร่วมงาน Design Conference หนึ่งในกรุงโซล เกาหลีใต้ ซึ่งนั่นเป็นการเยือนเกาหลีครั้งแรกของเขาแล้วเขาก็พบกับข้อมูล DMZ Tour เข้าโดยบังเอิญ แต่กลับสร้างแรงจูงใจให้เข้าอยากไปเยือนอย่างมาก

Christoph Niemann ได้เกริ่นไว้ใน Chapter 1 Strange Borders เริ่มเรื่องไว้ถึงที่ไปที่มาของความสนใจในทัวร์นี้ว่า

The DMZ was of particular interest to me because I live in Berlin, just a few steps from the remnants of the wall that came down in 1989. With each passing year, it grows harder for me to believe that such a deadly and bizarre border ever actually existed. But in Korea, what I can no longer imagine remains a reality today.