25/01/2017

Sumida Hokusai Museum พิพิธภัณฑ์ ‘โฮะคุไซ’ ยอดฝีมือช่างศิลป์แห่งเอโดะ

ถ้าพูดถึง โฮะคุไซ (Hokusai) คนที่ไม่สนใจศิลปะอาจจะไม่รู้จักชื่อเสียงของเขามากนัก แต่อย่างน้อยถ้าคุณไปญี่ปุ่นแล้วเคยซื้อตั๋วรถไฟ JR Pass ก็น่าจะต้องคุ้นตากับภาพ ‘คลื่นยักษ์’ หรือภาพ ‘ภูเขาไฟฟูจิสีแดง’ ที่เคยถูกใช้เป็นหน้าปกตั๋วกันบ้าง หรือถ้าคุณได้ดูภาพยนตร์เกาหลีเรื่อง The Handmaiden แล้วสงสัยเรื่องนวนิยายเชิงสังวาสจนค้นข้อมูลต่อไปเจอภาพ ‘ปลาหมึกกับหญิงสาว’ ก็ถือว่าคุณได้สัมผัสผลงานของโฮกุไซ หรือ คะสึชิกะ โฮะคุไซ (葛飾北斎) เข้าให้แล้ว

คลื่นยักษ์นอกฝั่งคะนะงะวะ (The Great Wave off Kanagawa) ในเทคนิคภาพพิมพ์แกะไม้ที่โด่งดังไปทั่วโลก

ภาพภูเขาไฟฟูจิสีแดง (Fine Wind, Clear Morning) หนึ่งในผลงานทัศนียภาพ 36 มุมของภูเขาฟูจิ

ความฝันของเมียชาวประมง (The Dream of the Fisherman’s Wife) จินตนาการจากนวนิยายเชิงสังวาส (Shunga) ของญี่ปุ่น

เมื่อช่วงปลายปี 2016 ที่ผ่านมาที่ญี่ปุ่นได้มีการเปิดตัว Sumida Hokusai Museum (すみだ北斎美術館) ในกรุงโตเกียว พิพิธภัณฑ์ที่อุทิศให้กับศิลปินญี่ปุ่นที่ทรงคุณค่าระดับโลกอย่าง คะสึชิกะ โฮะคุไซ ซึ่งเกิด เติบโต และใช้เวลาตลอดช่วงชีวิตอยู่ที่ย่านซุมิดะ (Sumida) ในเมืองเอโดะ (ปัจจุบันคือโตเกียว) แห่งนี้ คุณค่าของพิพิธภัณฑ์ที่เปิดตัวในครั้งนี้ไม่ใช่อยู่เพียงแค่เรื่องราวและผลงานของ โฮะคุไซ เท่านั้น แต่สิ่งที่โดดเด่นโด่งดังไปทั่วโลกอีกอย่างก็คือสถาปัตยกรรมสุดล้ำที่ผุดขึ้นกลางกรุงโตเกียวนั่นเอง อาคารเหลี่ยม (Monolithic block) สีเงินที่ถูกตัดเฉือนบางส่วนออกเพื่อสร้างเอกลักษณ์ให้งานสถาปัตยกรรม ขณะเดียวกันก็มีวัตถุประสงค์ให้แสงธรรมชาติส่องเข้าไปเล่นกับภาพในอาคารด้วย แล้วผลงานอันโดดเด่นครั้งนี้ก็เป็นฝีมือการออกแบบของสถาปนิกหญิงชาวญี่ปุ่นที่มีชื่อเสียงระดับโลกอย่าง Kazuyo Sejima หนึ่งในสองผู้ก่อตั้ง SANAA (Sejima and Nishizawa and Associates) เจ้าของสุดยอดรางวัลทางสถาปัตยกรรมของโลกอย่าง Pritzker Architecture Prize ในปี 2010 นั่นเอง

สำหรับภายใน Sumida Hokusai Museum นั้นมีพื้นที่จัดแสดงนิทรรศการทั้งหมดกว่า 5 ชั้น แบ่งเป็น 7 นิทรรศการหลักที่เล่าเรื่องราวชีวิตของ คะสึชิกะ โฮะคุไซ ตั้งแต่เกิดจนตายที่ผูกพันกับย่านซุมิดะแห่งนี้ รวมถึงจัดแสดงผลงานของเขาที่กลายเป็นงานศิลปะชิ้นเอกของโลกด้วย

คะสึชิกะ โฮะคุไซ (ค.ศ.1760-1849) เป็นศิลปินชาวญี่ปุ่นที่สร้างสรรค์งานศิลปะในสไตล์ “ภาพอุกิโยะ (Ukiyo-e -浮世絵)” ซึ่งเป็นลักษณะของภาพพิมพ์แกะไม้ในแบบญี่ปุ่น เขาเกิดในตระกูลศิลปินที่ทำให้เขาเริ่มวาดภาพได้ตั้งแต่อายุ 6 ขวบ และสร้างสรรค์ศิลปะเรื่อยมาจนจบชีวิต เดิมทีภาพแนวอุกิโยะนั้นจะวาดเกี่ยวกับสตรีในราชสำนักและละครคาบูกิเสียเป็นส่วนใหญ่ โฮะคุไซถือเป็นศิลปินญี่ปุ่นคนแรกๆ ที่ขบถต่อประเพณี บุกเบิกและปฎิวัติการวาดภาพอุกิโยะแบบดั้งเดิมมาเป็นภาพธรรมชาติตลอดจนวิถีชีวิตปกติทั่วไปของชาวญี่ปุ่น จุดเปลี่ยนที่สำคัญหนึ่งของโฮะคุไซเกิดจากนายแพทย์ชาวดัช Philipp Franz von Siebold ได้ซื้อสมุดวาดภาพของเขาแล้วนำไปเผยแพร่ในหนังสือที่ชื่อ Nippon ตีพิมพ์ในระหว่างช่วงปี ค.ศ.1832-1851 จนทำให้ชาวตะวันตกหลงใหลงานศิลปะในแบบภาพอุกิโยะเป็นอย่างมาก โฮะคุไซผลิตผลงานภาพอุกิโยะออกมามากมายแต่ที่มีชื่อเสียงเป็นอมตะที่สุดเห็นจะเป็นภาพชุด “ทัศนียภาพ 36 มุมของภูเขาไฟฟูจิ (Thirty-six Views of Mount Fuji – 富嶽三十六景)” ซึ่งหนึ่งในภาพที่อยู่ในซีรี่ชุดนี้ก็คือ “คลื่นยักษ์นอกฝั่งคะนะงะวะ (The Great Wave off Kanagawa)” นั่นเอง

ผลงานของโฮะคุไซมีอิทธิพลไปยังฝั่งตะวันตกเป็นอย่างมากจนเขาได้รับการกล่าวขานว่านี่คือหนึ่งในศิลปินของโลกที่เป็นแรงกระตุ้นให้เกิดศิลปะแบบอิมเพรสชันนิซึ่ม (Impressionism) ขึ้นในช่วงศตวรรษที่ 19 แถมยังเป็นศิลปินที่เป็นแรงบันดาลใจให้กับศิลปินระดับโลกมากมายรวมไปถึง Vincent van Gogh (ค.ศ.1853-1890) และ Edgar Degas (ค.ศ.1834-1917) ที่เรียนรู้ศิลปะจากสมุดวาดภาพของโฮะคุไซอีกด้วย แล้วก็ยังเป็นแรงบันดาลใจให้กับศิลปินชาวฝรั่งเศสอย่าง Henri Rivière (ค.ศ.1864-1951) ผลิตงานภาพพิมพ์หินในชุด “Thirty-Six Views of the Eiffel Tower” ด้วยนั่นเอง กระทั่งในปี ค.ศ.1999 เขายังเป็นชาวญี่ปุ่นเพียงคนเดียวที่ได้รับการจัดอันดับจากนิตยสาร Life ในหัวข้อ “The 100 Most Important Events and People of the Past 1,000 Years.” บุคคลผู้มีความสำคัญต่อเหตุการณ์เปลี่ยนโลกใบนี้อีกด้วย